Het Binnenhof in Den Haag is al honderden jaren het politieke centrum van Nederland. De geschiedenis gaat zelfs terug tot de dertiende eeuw, toen de graven van Holland daar een kasteel bouwden. De latere bestuurders van ons land kozen ook voor het Binnenhof als bestuurscentrum, waardoor Den Haag zich heeft kunnen ontwikkelen als stad en als centrum van de vaderlandse politieke macht. Het Binnenhof behoort tot de top 100 van Nederlandse monumenten. Dat maakte het renoveren van het rioolstelsel in 2000/2001 voor ons een geweldig uitdagende opdracht.
De opdracht
De rioolreconstructie van het Binnenhof is voor ons nog steeds een signatuurproject dat we in opdracht van de Rijksgebouwendienst (in 2014 opgegaan in het Rijksvastgoedbedrijf) hebben uitgevoerd. Aangezien er geen enkele documentatie van het rioolstelsel aanwezig was, moesten we de loop van het stelsel gaande het werk ontdekken en in kaart brengen. Aangezien niemand ook maar enig idee had wat er onder de grond lag, werden uitvoerder Sjaak Graafland en zijn medewerkers voortdurend voor verrassingen gesteld. Tegelijk moest het Binnenhof toegankelijk blijven voor de ‘bewoners’ en gasten uit binnen- en buitenland.
De werkzaamheden
Riolering aanleggen of vervangen is in wezen een overzichtelijk proces. Verwijderen van (sier)bestrating, graven van de sleuf, oude riool verwijderen, nieuwe riool aanbrengen, aanvullen en verdichten van de sleuf en bestrating opnieuw aanbrengen. De rioolreconstructie van het Binnenhof was echter bepaald geen standaard project. De werkzaamheden moesten zonder revisietekening van kabels en rioolleidingen worden uitgevoerd en ook nog eens onder het constant toeziend oog van archeologen van de Erfgoedinspectie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, waardoor het werk regelmatig moest worden stilgelegd. Bovendien stuitten onze medewerkers aan de lopende band op uitdagingen die op McGyver-achtige manieren werden opgelost. Uiteindelijk hebben we de klus in 12 maanden tijd geklaard en 600 meter pvc-rioolbuis ø400 en 100 meter gresbuis ø600 aangelegd. Die tijd was nodig omdat het werk op gezette tijden onderbroken moest worden, onder meer voor het staatsbezoek van de keizer van Japan. Het aantal meters is misschien niet zo hoog, maar door de bijzondere omstandigheden zijn we trots dat we de klus binnen de kortst mogelijke tijd naar volle tevredenheid van de opdrachtgever hebben geklaard.
Over het project
De verzwarende factor in het geheel was tweeledig. Allereerst moesten we omzichtig te werk gaan omdat de dagelijkse gang van zaken op het Binnenhof gewoon doorgang moest vinden. Ten tweede was het telkens weer afwachten wat we onder de grond zouden aantreffen. Mede door de archeologische aspecten moesten we dus ook voorzichtig handelen en continu improviseren. Overigens hebben we naast de reguliere werkzaamheden ook nog stookkelders uitgegraven en verwijderd; bestaande bekabeling en leidingen ontzien en geïntegreerd in de reconstructie én buiten gebruik gestelde riooldelen volgeschuimd als milieutechnische maatregel. Hoe goed we ons werk hebben gedaan, bleek twee jaar later eens temeer. De grondaanvulling was zo goed verdicht – en de hierop aangebrachte sierbestrating was met zoveel vakmanschap aangebracht – dat het niet nodig bleek om de in het contract opgenomen herbestratingswerkzaamheden uit te voeren.
Belangrijkste kenmerken van het project
- Verwijderen (sier)bestrating
- In kaart brengen rioolstelsel
- Bestaande bekabeling ontzien
- Vernieuwen riolering
- Improvisatievermogen